Τμήμα: Κοινωνιολογίας
Τίτλος μαθήματος: Θέματα Σύγχρονης Κοινωνικής Θεωρίας: Σώμα και Νέες Τεχνολογίες
Διδάσκουσα: Επίκουρη Καθηγήτρια Αλεξάνδρα Χαλκιά

Τμήμα Κοινωνιολογίας
Πάντειο Πανεπιστήμιο

Αυτό το μάθημα προϋποθέτει την Κοινωνική Θεωρία ΙΙΙ. Το μάθημα επεξεργάζεται συγκεκριμένα θέματα της σύγχρονης κοινωνικής θεωρίας που χαίρουν επικαιρότητας στον επιστημονικό λόγο. Εστιάζεται στην σύγχρονη κοινωνική θεώρηση του υποκειμένου, του σώματος και της εξουσίας. Το 2003-2004, όπως και το 2004-2005, με αφετηρία τους Ολυμπιακούς Αγώνες, αναλύονται υπό του πρίσματος αυτής της θεώρησης οι σύγχρονες τοποθετήσεις του σώματος στο κοινωνικό πεδίο. Το μάθημα παρέχει στους φοιτητές ερείσματα και θεωρητικά εργαλεία για την ανάπτυξη της κριτικής τους σκέψης και παρουσιάζει μια μεθοδική επισκόπηση της επιστημονικής συζήτησης που διεθνώς έχει προκαλέσει έντονες αντιπαραθέσεις στην Κοινωνιολογία και τις Κοινωνικές Επιστήμες γενικότερα.

Το περιεχόμενο του μαθήματος συμπεριλαμβάνει α) την εμβάθυνση σε πτυχές των σχολών που έχουν επηρεάσει την σύγχρονη θεωρία όπως ερμηνευτικές μικροκοινωνιολογίες και στρουκτουραλισμός και β) τη μεταμοντέρνα θεωρία και τη θέωρηση του σώματος, των νέων τεχνολογιών και της κοινωνίας.

Ειδικότερα εξετάζεται η θεώρηση της κοινωνικής κατασκευής του σώματος ως τοποθετημένο σε πεδίο σχέσεων εξουσίας εντός του οποίου το σώμα μεταμορφώνεται ανάλογα με το συγκείμενο και με τις συναρθρώσεις των μέσων τεχνολογίας μέσω των οποίων επικοινωνεί (διαδίχτυο και κυβερνοχώρος) αλλά και που το περιβάλλουν, το διαχειρίζονται, και το περιφρουρούν. Οι νέες δυνατότητες και οι αντιστάσεις που προκύπτουν διερευνώνται. Φορτισμένες μεταμορφώσεις του σώματος της ύστερης νεωτερικότητας που εξετάζονται και προβληματοποιούνται συμπεριλαμβάνουν α) το σώμα ως επιστημονικό επίτευγμα, β) ως τόπο επικινδυνότητας και περιφρούρησης, γ) ως τροπικότητα κατανάλωσης, δ) ως σεξουαλικό αντικείμενο, και ε) ως πολιτικό πεδίο συγκρούσεων.

Το μάθημα συμπεριλαμβάνει την προβολή ταινιών και την παρουσίαση εργασιών από τους φοιτητές.

Συγγράμματα

Φάκελος Άρθρων*
Stuart Hall και Bram Gieben, Η Διαμόρφωση της Νεωτερικότητας, εκδόσεις Σαββάλας.
*Το μεγαλύτερο μέρος της σχετικής βιβλιογραφίας είναι στα αγγλικά.

Ενδεικτική βιβλιογραφία του μαθήματος στην σειρά με την οποία θα πρέπει να μελετηθεί.

Μπακαλάκη, Αλεξάνδρα. 2003. «Βιολογικό σώμα-Κοινωνικό σώμα» Όψεις και συνεπαγωγές από την πλευρά της ανθρωπολογίας», εντός εκτός και επί της Ψυχιατρικής, οι συναντήσεις της Παρασκευής (από τα Μετεκπαιδευτικά Μαθήματα της Α' Ψυχιατρικής Κλινικής του ΑΠΘ), διεύθυνση Θανάσης Καράβατος, Θεσσαλονίκη: University Studio Press. Σελ. 115-129

Fausto-Sterling, Anne. 2000. «Sexing the Brain: How Biologists Make a Difference.» στο Sexing the Body: Gender Politics and the Construction of Sexuality. New York: Basic Books. Σελ. 115-145.

Φάουστο-Στέρλιγκ, Α. μεταφρασμένο απόσπασμα από το βιβλίο Sexing the Body: Gender Politics and the Construction of Sexuality. New York: Basic Books, 2000. Σύγχρονα Θέματα, καλοκαίρι 2004.

Καραβάτος, Θανάσης. 2003. « Ψυχιατρική και μεταμοσχεύσεις: ή λόγος περί του « σώματος-εντός-υποκειμένου», εντός εκτός και επί της Ψυχιατρικής, οι συναντήσεις της Παρασκευής (από τα Μετεκπαιδευτικά Μαθήματα της Α' Ψυχιατρικής Κλινικής του ΑΠΘ), διεύθυνση Θανάσης Καράβατος, Θεσσαλονίκη: University Studio Press. Σελ. 109-113.

Παπαγαρουφάλη, Ελένη. 2002. « Η συνέντευξη ως σωματική επικοινωνία των συνομιλητών και πολλών άλλων», επιθεώρηση κοινωνικών ερευνών, Ειδικό τεύχος: Όψεις της προφορικής ιστορίας στην Ελλάδα. 107 Α'2002. Σελ. 29-46.

Zinovieff, Sofka. 1992. «'Ελληνες άντρες και ξένες γυναίκες: Το 'καμάκι' σε μία επαρχιακή πόλη», Ταυτότητες και Φύλο στη Σύγχρονη Ελλάδα. Παπαταξιάρχης, Ευθύμιος και Παραδέλλης, Θεόδωρος, επιμ. Εκδόσεις Καστανιώτη, Πανεπιστήμιο Αιγαίου. Σελ. 251-276.

Ιωσηφίδου, Μαρίνα. 1992. «Αδελφές στον Χριστό: Η συγγένεια σε δύο ελληνικά ορθόδοξα μοναστήρια». Ταυτότητες και Φύλο στη Σύγχρονη Ελλάδα. Παπαταξιάρχης, Ευθύμιος και Παραδέλλης, Θεόδωρος, επιμ. Εκδόσεις Καστανιώτη, Πανεπιστήμιο Αιγαίου. Σελ. 278-311.

Μαρκεζίνη, Κατερίνα. 2002. « Η έννοια της συγκατάθεσης ως έκφραση αυτονομίας του ασθενούς» Επιστήμη και Κοινωνία, τέυχος 8-9. Σελ.63-84.

Κελαφιώτης, Δημήτρης. «Ένας γενναίος νέος κόσμος, σαν όλους τους προηγούμενους.» Επιστήμη και Κοινωνία, τέυχος 8-9. Σελ119-146.

Παπαγαρουφάλη, Ελένη. 2002. «Τα σώματα των δωρητών», Δώρα Ζωής Μετά Θάνατον: Πολιτισμικές Εμπειρίες. Ελληνικά Γράμματα. Σελ.221-273.

Δημητρίου, Σωτήρης. 2001. «Το Σώμα» Η Εξέλιξη του Ανθρώπου: Γλώσσα-Σώμα, Τόμος V. Εκδόσεις Καστανιώτη.

Φουκώ, Μισέλ. 1978 «Το σύστημα της σεξουαλικότητας» Ιστορία της Σεξουαλικότητας: η δίψα της γνώσης, τόμος 1. Εκδόσεις Ράππα. σελ.96-162.

Fuss, Diana. 1989. "Lesbian and Gay theory: The Question of Identity Politics," Essentially Speaking: Feminism, Nature and Difference. New York, London: Routledge. Pp.97-112

________. 1989. "Essentialism in the Classroom" Essentially Speaking: Feminism, Nature and Difference. New York, London: Routledge. Pp.113-119.

Rosenblum, Mary. 2002. "Entrada" στο Reload: Rethinking Women and Cyberculture. Mary Flanagan and Austin Booth, eds. Cambridge, Massachusetts, London, England: MIT Press.

Χαλκια, Αλεξάνδρα. «Αναθεωρήσεις του Έμφυλου Έθνους: «Δημογραφικά» διλήμματα, Επιστήμη και Λόγος», Η Παραγωγή του Κοινωνικού Σώματος, φεμινιστικό επιστημονικό περιοδικό Δίνη και εκδόσεις Κατάρτι,2005.