Τελευταία νέα

Η Ελληνική Εταιρεία
Γυναικών Πανεπιστημιακών (ΕΛ.Ε.ΓΥ.Π)
σας καλεί στο 1ο Πανελλήνιο Συνέδριο...

Περισσότερες πληροφορίες...


  Περιοδικά & Αρχεία του γυναικείου κινήματος



ΤΑ ΠΕΡΙΟΔΙΚΑ: "Ο ΑΓΩΝΑΣ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ" ΤΟΥ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ ΓΙΑ ΤΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ 1923-2007, "ΕΛΛΗΝΙΣ" ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΕΛΛΗΝΙΔΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ 1928-1935, ΚΑΙ ΤΑ "ΑΡΧΕΙΑ ΤΩΝ ΓΥΝΑΙΚΕΙΩΝ ΟΡΓΑΝΩΣΕΩΝ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ 1951-1967".

 

Υλικό που ψηφιοποιήθηκε :

  • Το περιοδικό Ο Αγώνας της Γυναίκας, όργανο του Συνδέσμου για τα Δικαιώματα της Γυναίκας, 1923-2007, που περιλαμβάνει τις τρεις φάσεις της κυκλοφορίας του : 1923-1936, 1964-1967 και 1979-2007 (συνεχίζεται).
  • Το περιοδικό Ελληνίς, που εξέδιδε το Εθνικό Συμβούλιο των Ελληνίδων Γυναικών, 1921-1935 [1940].
  • Τέσσερεις συλλογές από τα "Αρχεία των Γυναικείων Οργανώσεων Εργαζομένων 1951-1967" :
    -Η "Συντονιστική Επιτροπή Εργαζομένων Γυναικών" (Σ.Ε.Ε.Γ.) 1963-1967, -
    -Η "Πανελλήνιος Ένωσις Αποκλειστικών Αδελφών Νοσοκόμων 'Οι Άγιοι Ανάργυροι'" (Π.Ε.Α.Α.Ν.) 1954-1966,
    -Ο "Πανελλήνιος Σύνδεσμος Τηλεφωνητριών Ο.Τ.Ε." 1964-1967,
    -"Τα Συνεργαζόμενα Γυναικεία Σωματεία" 1956-1967, και
    -Tα "Προεκλογικά φυλλάδια της ΕΔΑ για τις γυναίκες" (1961, 1963).

 

Έντυπα (1)

Η ψηφιοποίηση των φεμινιστικών εντύπων επιλέχθηκε με το σκεπτικό ότι η αξιοποίησή τους συμβάλλει στη μελέτη της ιστορίας του γυναικείου κινήματος στην Ελλάδα, καθώς το περιεχόμενό τους σκιαγραφεί "το οδοιπορικό μιας διαδρομής από τη χαραυγή των φεμινιστικών ιδεών και τους πρώτους αγώνες των γυναικών για χειραφέτηση και ισότητα". Είναι σημαντικά, επίσης, επειδή λειτουργούν "ως μέσα διάδοσης των φεμινιστικών ιδεών και ως πεδία ανάπτυξης και έκφρασης των συλλογικών προσπαθειών του γυναικείου φύλου ως κοινωνικής κατηγορίας". Η δυνατότητα πρόσβασης στο υλικό αυτών των εντύπων είναι σημαντική, καθώς αποτυπώνουν τους στόχους των γυναικών, τις αντιστάσεις που προβάλλουν, και τους αγώνες τους για την αλλαγή των κοινωνικών σχέσεων που τους καθορίζουν θέση υποτέλειας προς το άλλο φύλο. Παράλληλα η μελέτη τους διευκολύνει την αναζήτηση μιας ξεχωριστής ταυτότητας, και καταγράφει την κοινωνική κατάσταση των γυναικών μέσα στο χρόνο, όπως οι ίδιες την αντιλαμβάνονταν.

Ο Αγώνας της Γυναίκας και η Ελληνίς, είναι δύο από τα τρία σημαντικά έντυπα που κυκλοφορούν την χρονική εκείνη περίοδο που τοποθετείται η μετάβαση από την πρώτη φεμινιστική φάση της διαμόρφωσης μιας συνείδησης του φύλου στις απαρχές ενός οργανωμένου φεμινιστικού κινήματος, το οποίο θα εμφανιστεί στα χρόνια 1918-1923· χρόνια που αντιπροσωπεύουν τη νέα πραγματικότητα του Μεσοπολέμου(2).

Είναι οι φεμινίστριες του Μεσοπολέμου, εκείνες που θα θέσουν ως πρωταρχικό τους στόχο την επίτευξη της ισονομίας των γυναικών στην εργασία, το οικογενειακό δίκαιο, τα αστικά και τα πολιτικά δικαιώματα. Είναι εκείνες που θα χρησιμοποιήσουν για την επίτευξή του ένα ευρύ φάσμα μορφών αγώνα, όπως : οργάνωση συγκεντρώσεων, εκδόσεις φεμινιστικών περιοδικών και αρθρογραφία στον καθημερινό τύπο της εποχής.

Το κοινό γνώρισμα της πλειοψηφίας των φεμινιστικών περιοδικών που εμφανίστηκαν κατά τη μεσοπολεμική περίοδο είναι ότι ήταν δημοσιογραφικά όργανα αντίστοιχων φεμινιστικών σωματείων, τις δραστηριότητες των οποίων ήθελαν να προβάλλουν, γεγονός που προϋπέθετε αποκρυσταλλωμένες, σε κάποιο βαθμό, τάσεις και ρεύματα. Οι γυναίκες που αρθρογραφούν στο φεμνιστικό τύπο δεν θα διστάσουν να προβάλουν τις διαφορετικές τους απόψεις σχετικά με τον αγώνα τους, αλλά και να εκφράσουν ανοικτά και με μεγάλη σαφήνεια τις διαφωνίες τους συμβάλλοντας στον εμπλουτισμό της φεμινιστικής προβληματικής.

Στους στόχους τους συγκαταλέγονται : η σε βάθος διερεύνηση των προβλημάτων που απασχολούσαν τις γυναίκες, η αναζήτηση της λύσης τους, η επιθυμία τους να διαδώσουν τις αρχές της ισότητας των δύο φύλων και να συμβάλλουν στην εδραίωσή της, ιδιαίτερα δε να αφυπνίσουν την κοινή γνώμη πείθοντας για τα αιτήματά τους, όχι μόνο τους άντρες αλλά και τις γυναίκες εκείνες που δεν συμμετείχαν στον αγώνα τους.

Ο Αγώνας της Γυναίκας, όργανο του Συνδέσμου για τα Δικαιώματα της Γυναίκας, 1923-2007, ένα σημαντικό έντυπο της μεσοπολεμικής περιόδου για τη μελέτη της ιστορίας του γυναικείου κινήματος στην Ελλάδα. Η κυκλοφορία του περιλαμβάνει τρεις φάσεις : 1923-1936, 1964-1967, και 1979-2007 (συνεχίζεται).

Ο Σύνδεσμος για τα Δικαιώματα της Γυναίκας, ιδρύθηκε το 1920 από την Αύρα Θεοδωροπούλου(3) και άλλες γυναίκες ως τμήμα της Διεθνούς Ένωσης για τη Γυναικεία ψήφο (International Woman Suffrage Alliance ). Είναι το πρώτο σωματείο στην Ελλάδα με καθαρά φεμινιστικό πρόγραμμα, όπως ρητά διατυπώνεται στο μότο : "Ζητούμε δικαιώματα πολιτικά, αστικά και οικονομικά ίσα και όμοια για τη γυναίκα και τον άντρα"(4).

Τρία χρόνια αργότερα, το 1923, θα κυκλοφορήσει το περιοδικό του Συνδέσμου, Ο Αγώνας της Γυναίκας, με πρωτοβουλία της Αύρας Θεοδωροπούλου, η οποία επωμίζεται το βάρος της έκδοσης, την Ελένη Νεγρεπόντη-Ουράνη (Άλκης Θρύλος) υπεύθυνη της έκδοσης (1923-1932), τη Μαρία Σβώλου που αποχώρησε το 1932, την Αγνή Ρουσοπούλου, τη Ρόζα Ιωάννου-Ιμβριώτη κ. ά.

Σύμφωνα με τις απόψεις των μελών του Συνδέσμου, η έκδοση του περιοδικού "συμπίπτει με το πέρασμα από την αναζήτηση των αρχών της ισότητας στην πρακτική διεκδίκησή της, με βασικό άξονα την κατάργηση του αποκλεισμού των γυναικών από την πολιτική, φαινόμενο που θεωρείται ότι στηρίζει τη δύναμη και την εξουσία των αντρών πάνω στο γυναικείο φύλο".

Μηνιαίο στην αρχή, θα γίνει δεκαπενθήμερο μετά το 1927, και από το 1932 η κυκλοφορία του θα γίνει διμηνιαία. Η ύλη του κατανέμεται κυρίως σε μόνιμες στήλες, ενώ ξεχωριστό βάρος δινόταν στο εισαγωγικό κύριο άρθρο -εμπνευσμένο από την επικαιρότητα(5). Τα άρθρα του γραμμένα στη δημοτική, που δηλώνεται ως πολιτική επιλογή, ξεχωρίζουν για το μαχητικό ύφος, την εμβρίθεια των αναλύσεων και τη διαρκή διάθεση για δράση(6).

Δημοσιεύει σχεδόν αποκλειστικά άρθρα, ειδήσεις και σχόλια που προβάλλουν τις θέσεις και τη δράση του Συνδέσμου, τις εξελίξεις στο διεθνές φεμινιστικό κίνημα και την εσωτερική επικαιρότητα του λεγόμενου γυναικείου ζητήματος. Υπάρχουν ακόμη πληροφορίες για τις σχέσεις του Συνδέσμου με τις διεθνείς φεμινιστικές οργανώσεις, κυρίως με τη Διεθνή Ένωση για τη Γυναικεία ψήφο, της οποίας ήταν μέλος.

Τα κεντρικά ζητήματα που απασχολούν τις συντάκτριες του Αγώνα ήταν : η ψήφος, η εργασία γυναικών και ανηλίκων, η κατάργηση του κρατικού διακανονισμού της πορνείας, και η ειρήνη ανάμεσα στα βαλκανικά και άλλα κράτη με παράλληλο στόχο την προώθηση των γυναικείων δικαιωμάτων. Στο πλαίσιο αυτό εντάσσεται η συμμετοχή τους στην αντίστοιχη επιτροπή της Κοινωνίας των Εθνών, και η ίδρυση το 1923 της Μικρής Αντάντ Γυναικών, από φεμινιστικές οργανώσεις της Βουλγαρίας, Γιουγκοσλαβίας, Πολωνίας, Ρουμανίας, Τσεχοσλοβακίας και Ελλάδας.

Η συσπείρωση αυτή των γυναικείων οργανώσεων γύρω από τον αντιφασιστικό αγώνα, δείχνει την πολιτική βούληση των φεμινιστριών να παρέμβουν σε τοπικό και διεθνές επίπεδο για την εδραίωση της συνύπαρξης των λαών. Έμφαση δόθηκε και στην επαγγελματική εκπαίδευση των γυναικών, όπως δείχνουν οι πληροφορίες που δημοσιεύονται σχετικά με τα 3 σχολεία του: το Ορφανοτροφείο Εθνική Στέγη (1922), τη Βραδυνή Σχολή Γυναικών Υπαλλήλων (1925), και την Παπαστράτειο Σχολή Παιχνιδιών και Διακοσμητικής (1928).

Οι επόμενες δύο εκδοτικές φάσεις του Αγώνα διαφοροποιούνται αρκετά ως προς τις προτεραιότητες των αιτημάτων, και τις στρατηγικές δράσης του Συνδέσμου, καθώς στη μακρά διάρκεια διαμορφώνονταν στο πλαίσιο των εκάστοτε πολιτικοκοινωνικών συνθηκών, οι οποίες συχνά επηρέαζαν τις επιλογές του(7).

Η Ελληνίς 1921-1935 [1940], το δεύτερο σημαντικό έντυπο της μεσοπολεμικής περιόδου, είναι το μηνιαίο όργανο του Εθνικού Συμβουλίου των Ελληνίδων Γυναικών, που συνδέεται με την οργάνωση του Διεθνούς Συμβουλίου Γυναικών (International Council of Women), της οποίας υπήρξε εξαρχής μέλος.

Ιδρύτριες του περιοδικού ήταν η Ειρήνη Σούτσου, η Ασπασία Μαυρομιχάλη, η Έλδα Νάζου και η Αθηνά Γαιτάνου-Γιαννιού, η οποία θα διατελέσει διευθύντρια και βασική αρθογράφος του μέχρι τις αρχές του 1932 που παραιτήθηκε από τη διεύθυνση και αντικαταστάθηκε από την Ελένη Ρουσοπούλου.

Τα άρθρα του είναι γραμμένα σε απλή καθαρεύουσα, αλλά οι συνεργάτριές του είχαν την ευχέρεια να εκφράζονται και στη δημοτική.

Χωρίς ενιαία ιδεολογική και πολιτική γραμμή η Ελληνίς θέλησε να παίξει το ρόλο ενός φεμινιστικού περιοδικού, όπου θα μπορούσαν να εκφραστούν οι διαφορετικές απόψεις των φεμινιστριών πάνω στα γυναικεία ζητήματα.

Στο πλαίσιο της μάλλον χαλαρής ομοσπονδιακής του δομής το Εθνικό Συμβούλιο, "επέτρεψε για ένα μεγάλο διάστημα τη συνεργασία γυναικών με ποικίλες ιδεολογικές και πολιτικές συνάφειες, καθώς και τη συνύπαρξη γυναικείων και ενίοτε μικτών συσπειρώσεων ενός ευρύτατου φάσματος που οριζόταν από το αμιγώς φιλανθρωπικό έως το ρητά διακηρυγμένο φεμινιστικό".

Μέσα από τις σελίδες της Ελληνίδας, περνούν σημαντικές πληροφορίες για τις γυναικείες πρωτοβουλίες της μεσοπολεμικής περιόδου, όπως είναι: οι συμπράξεις άλλα και οι διαφωνίες των βασικών οργανώσεων και των ηγετικών τους μορφών, οι εκάστοτε προτεραιότητές της και οι τρόποι με τους οποίους επέλεξαν να ιεραρχήσουν και να προωθήσουν τα μείζονα αιτήματα των καιρών, όπως είναι : η γυναικεία εκπαίδευση, η ψήφος, η εργασία, η κατάργηση του κρατικού διακανονισμού της πορνείας κ. ά

Προσφέροντας μια τακτική και ως ένα βαθμό πολυφωνική ενημέρωση για τις θέσεις και τις δραστηριότητες τόσο του ίδιου του Εθνικού Συμβουλίου και των επιμέρους τμημάτων του, όσο και των δεκάδων σωματείων-μελών του, συνιστά πολύτιμη πηγή για την ιστορία των ρευμάτων του ελληνικού μεσοπολεμικού φεμινισμού.

Το Εθνικό Συμβούλιο, θα προσπαθήσει και θα καταφέρει, για κάποιο χρονικό διάστημα, να κρατήσει τις ισορροπίες ανάμεσα στις συντηρητικές κυρίες των φιλανθρωπικών σωματείων και στις μαχητικές φεμινίστριες.

Προς αυτή την κατεύθυνση η Ελληνίς, αν και Δελτίο οργάνωσης, θα επιχειρήσει ως ένα βαθμό να μιμηθεί τα περιεχόμενα ενός περιοδικού "ποικίλης ύλης". Πρόκειται για μια μετατόπιση, η οποία σταδιακά θα αποτυπωθεί στο περιεχόμενό του καθώς θα προσανατολίζεται όλο και περισσότερο σε θέματα πορνείας και φιλανθρωπίας και θα οδηγήσει σε όλο και πιο συχνές συγκρούσεις τις συνιστώσες εκείνες του φεμινιστικού κινήματος που ακολούθησαν πιο ριζοσπαστικούς δρόμους.

Στα 1939 το Εθνικό Συμβούλιο τίθεται στη διάθεση του καθεστώτος της 4ης Αυγούστου, και στις 7 Φεβρουαρίου του 1940 με πρόταση της προέδρου του Σμαράγδας Δημαρά αποχωρεί για "ανώτερους λόγους" από το Διεθνές Συμβούλιο Γυναικών, του οποίου από την ίδρυσή του υπήρξε μέλος. Ακολουθεί η παραίτηση της Ελένης Ρουσοπούλου και η αντικατάστασή της από την Ελμίνα Παντελάκη.

Τελικά, το Εθνικό Συμβούλιο ανακηρύσσεται με απόφαση του υπουργείου Εθνικής Πρόνοιας σε φιλανθρωπικό σωματείο, και λίγο αργότερα ο πόλεμος διακόπτει την κυκλοφορία του περιοδικού Ελληνίς.

 

Αρχεία

"Συντονιστική Επιτροπή Εργαζομένων Γυναικών" (Σ.Ε.Ε.Γ.) 1963-1967), "Πανελλήνια Ένωσις Αποκλειστικών Αδελφών Νοσοκόμων "Οι Άγιοι Ανάργυροι"" (Π.Ε.Α.Α.Ν.) (1954-1967), "Πανελλήνιος Σύνδεσμος τηλεφωνητριών Ο.Τ.Ε." (1964-1967), και "Συνεργαζόμενα Γυναικεία Σωματεία" (1956-1967)(8).

Οι τέσσερεις αρχειακές συλλογές που επιλέχθηκαν για ψηφιοποίηση αφορούν τις γυναικείες Οργανώσεις, και το συνδικαλιστικό γυναικεiο κίνημα, καλύπτοντας χρονικά την περίοδο που ξεκινά το 1951 και διακόπτεται βίαια το 1967 με την επιβολή της στρατιωτικής δικτατορίας.

Πρόκειται για ένα σημαντικό υλικό, που περιλαμβάνει: αιτήματα, αιτήσεις, διαμαρτυρίες, στοιχεία για συγκεντρώσεις, προκηρύξεις, αλληλογραφία, καταστάσεις μελών κ.ά., όπου αποτυπώνονται οι στόχοι και ο ιδεολογικός προσανατολισμός αυτών των οργανώσεων, επιτρέποντας όχι μόνο την ανίχνευση της λειτουργίας τους, αλλά και τη μελέτη της ιστορίας του γυναικείου κινήματος της περιόδου.

Το υλικό των αρχειακών συλλογών αποτυπώνει και αποκαλύπτει την έντονη πολιτική και συνδικαλιστική δράση των γυναικών, οι οποίες ανήκουν σ' ένα συγκεκριμένο πολιτικό χώρο, αυτόν της Αριστεράς, και διεξάγουν διμέτωπο αγώνα: άρση της κοινωνικοπολιτικής αδικίας που βιώνουν, και κατάκτηση των εργασικών τους αιτημάτων.

Οι γυναίκες εντάσσονται και δραστηριοποιούνται μέσα από τις οργανώσεις του κόμματός· μια ένταξη που συνεπάγεται την υπαγωγή του φεμινισμού, ως μερικού, στις προτεραιότητές του κεντρικού πολιτικού σχεδιασμού, σχήμα που "νομιμοποιεί" η πολιτική συγκυρία. Τα στοιχεία που καθορίζουν την ταυτότητα αυτών των γυναικείων συλλογικοτήτων προσδιορίζονται από το κλίμα της έντονης μετεμφυλιακής πολιτικής αντιπαράθεσης την οποία καλείται να "χειρισθεί" η Αριστερά, αλλά και από τις θεσμικές και κοινωνικές συνθήκες που ορίζουν το πλαίσιο ένταξης των γυναικών τόσο στην αγορά εργασίας, όσο και στην πολιτική.

Ασχολούνται κυρίως με θέματα ειρήνης και Δημοκρατίας, ενώ παράλληλα επιχειρούν να συσπειρώσουν τα σωματεία, να δημιουργήσουν Συντονιστικό όργανο και να στηρίξουν σωματεία όπως αυτά των Αδελφών Νοσοκόμων και των τηλεφωνητριών του ΟΤΕ.

Δύσκολη επιλογή, τις οδηγεί στην αναζήτηση των ευρύτερων δυνατών συμμαχιών, τις οποίες επιτυγχάνουν χωρίς όμως να μπορούν να αποτρέψουν τις διαφωνίες που ανακύπτουν αλλά και τις ρήξεις. Η στρατηγική τους ακολουθεί την αντίληψη για την γυναικεία πολιτική της Πανελλαδικής Ομοσπονδίας Γυναικών, που ιδρύθηκε στις αρχές του 1946. Ενδεικτικό παράδειγμα των στρατηγικών χειρισμών αυτής της οργάνωσης είναι το γεγονός ότι πρόσφερε την προεδρία στην Αύρα Θεοδωροπούλου. Στη συνέχεια όμως παρόλο που η Αύρα είχε προτείνει να προταχθεί το αίτημα της ισοπολιτείας, η τελική σειρά των στόχων της ΠΟΓ διαμορφώθηκε ως εξής: α) προστασία της μητέρας και του παιδιού, β) πολιτική, κοινωνική και οικονομική ισοτιμία των γυναικών και γ) άμυνα κατά του φασισμού και εμπέδωση της ειρήνης. Μετά από λίγους μήνες η πρόεδρος θα διαφωνήσει και θα παραιτηθεί(9).

Οι νέες αυτές μορφές πολιτικής έκφρασης των γυναικών φαίνεται να οδηγούν σε δεύτερη μοίρα την παραδοσιακή φεμινιστική ενασχόληση με τη συγγραφική-προπαγανδιστική δραστηριότητα, με συνέπεια την απομάκρυνση τους από τα αιτήματα του μεσοπολεμικού φεμινισμού.

 

Διαδικασία

Το φυσικό αντικείμενο του έργου που αφορούσε την Ψηφιοποίηση δύο περιοδικών και τεσσάρων αρχειακών συλλογών, συνίσταται στη μετατροπή του έντυπου υλικού των περιοδικών και των εγγράφων από αναλογική σε ψηφιακή μορφή.

Τα περιοδικά αποτελούν μία πρωταρχικής σημασίας πηγή ιστορικής πληροφόρησης, κομμάτι της πολιτιστικής κληρονομιάς μίας χώρας και συνιστούν σημαντικά εργαλεία για την παραγωγή της γνώσης και την προαγωγή της έρευνας. Χρησιμοποιούνται από ιστορικούς, μελετητές, ερευνητές, ειδικούς και γενικότερα πρόσωπα με ποικίλες δραστηριότητες, αποτελούν δε ένα τεκμήριο πληροφόρησης με πολλαπλή διάσταση, αφού το περιεχόμενό τους καλύπτει ένα ευρύ φάσμα θεμάτων και ενδιαφερόντων.

Η πληροφόρηση, που μπορεί να έχει κάθε ενδιαφερόμενη /ος χρήστρια /ης μέσα από ένα τέτοιο υλικό είναι άμεση, έγκυρη και καλύπτει πολλά γνωστικά πεδία. Παρά ταύτα, τα περιοδικά αποτελούν και ένα από τα πιο δύσκολα υλικά έρευνας, τα οποία δεν χρησιμοποιούνται εύκολα από τους ερευνητές. Είναι εργαλεία, τα οποία σπάνια ταξινομούνται, ακόμα πιο σπάνια αποδελτιώνονται και οργανώνονται σε ευρετήρια και καταλόγους και έτσι το περιεχόμενό τους δεν αναζητείται με εύκολο τρόπο. Επιπροσθέτως, τα περιοδικά - ιδίως τα παλιά - βρίσκονται συνήθως σε ξεπερασμένα μέσα, όπως είναι τα μικροφίλμ, τα οποία τις περισσότερες φορές συνιστούν κακής ποιότητας υλικό για να μπορέσει να διαβαστεί και να παραχθεί από αυτό η επιθυμητή πληροφόρηση. Αν στην καλύτερη των περιπτώσεων κρατηθεί, τότε η πρόσβαση σε αυτό είναι τις περισσότερες φορές ανεπιτυχής λόγω των πολιτικών που ακολουθούν οι διάφοροι οργανισμοί σε σχέση με το υλικό τους.

Έτσι λοιπόν, η χρήση των περιοδικών περιορίζεται συχνά σε έναν άτομο τη φορά και σε ένα μέρος και όχι στο ηλεκτρονικό ξεφύλλισμα και στην on - line αναζήτηση και ανάκτηση πληροφοριών από πολλά και σε διαφορετικά μέρη άτομα την ίδια χρονική στιγμή.

Κάτω από αυτές τις συνθήκες, η δημιουργία βάσεων δεδομένων που θα δίνουν τη δυνατότητα σε πολλά άτομα την ίδια στιγμή να έχουν πρόσβαση στο περιεχόμενο των περιοδικών και των εγγράφων αρχείων είναι αναγκαία.

Δημιουργώντας μία Βάση Δεδομένων για ένα περιοδικό ή ένα αρχείο, έχουμε καταρχήν τη δυνατότητα να διατηρήσουμε τα τεύχη ή και τα έγγραφα, αλλά ταυτόχρονα και την πρόσβαση στην πληροφορία μέσω του ψηφιακού αντικειμένου, το οποίο βέβαια είναι το ίδιο το περιοδικό και το ίδιο το αρχείο. Καθώς ψηφιοποιούμε τα άρθρα του περιοδικού ή τα έγγραφα του αρχείου και κατόπιν δημιουργούμε ψηφιακές συλλογές με την προσθήκη και των μεταδεδομένων τους, μπορούμε να έχουμε εύκολη, γρήγορη και έγκαιρη πρόσβαση στα θέματα που μας ενδιαφέρουν και άρα και στις πληροφορίες, που επιθυμούμε να εντοπίσουμε.

Επιπροσθέτως, επιτυγχάνουμε να ανακτήσουμε τις πληροφορίες που μας ενδιαφέρουν μέσα από ένα καλά οργανωμένο ψηφιακό υλικό και με τη βοήθεια ενός καλού λειτουργικού πληροφοριακού συστήματος. Η πρόσβαση δεν αφορά μόνο την πληροφορία, αλλά και το ίδιο το ψηφιακό αντικείμενο.

Τα άρθρα των δύο περιοδικών καθώς και τα έγγραφα των πέντε αρχειακών συλλογών αποδελτιώθηκαν, και τεκμηριώθηκαν σε Βάση Δεδομένων, διαδικτυακά διαθέσιμη μέσω της ιστοσελίδας του εργαστηρίου για τις "Σπουδές Φύλου και Ισότητας στις Κοινωνικές και Πολιτικές Επιστήμες" του Παντείου Πανεπιστημίου Αθηνών.

 

Μέθοδος Ψηφιοποίησης και Τεκμηρίωσης

Βασικός στόχος είναι η δυνατότητα παροχής πλήρους πρόσβασης σε όλα τα άρθρα του περιοδικού και σε όλα τα έγγραφα του αρχείου, με τρόπους αναζήτησης φιλικούς προς τον χρήστη.

Για την επίτευξη αυτού του στόχου, ακολουθείται μία ροή εργασιών, που συνίστανται σε συγκεκριμένα στάδια. Κατά τη διάρκεια του πρώτου σταδίου συγκεντρώνουμε το υλικό. Ακολουθεί το δεύτερο στάδιο, το οποίο αφορά τη ψηφιοποίηση του υλικού. Η αναλογική μορφή μετατρέπεται σε ψηφιακή μορφή, ενώ παράλληλα πραγματοποιούνται διαδικασίες ελέγχου ποιότητας της ψηφιοποιημένης εικόνας. Στο τρίτο στάδιο έχουμε την ψηφιακή καταγραφή των άρθρων και των εγγράφων αντίστοιχα. Σύμφωνα με τη διαδικασία αυτή, καταγράφεται στο σύστημα η πλήρης ταυτότητα των άρθρων του περιοδικού και των εγγράφων του αρχείου. Μετά ακολουθεί το στάδιο της καταλογογράφησης των άρθρων και των εγγράφων με την προσθήκη όλων των απαραίτητων μεταδεδομένων.

Ενδεικτικά αναφέρονται ορισμένα μεταδεδομένα που περιγράφουν το άρθρο και το έγγραφο.

Έτος
Αρ. Τεύχους
Χρονολογία
Αρ. Σελίδων
Αρθογράφος
Θέματα

Τέλος εισάγονται όλα τα Δεδομένα στη βάση διαχείρισης με απώτερο στόχο τη διάθεση του ψηφιακού υλικού στο Διαδίκτυο (Internet), την πρόσβαση των τελικών χρηστριών και χρηστών και την ανάκτηση των δομημένων και οργανωμένων άρθρων και εγγράφων, έτσι ώστε το πλήρες κείμενο και τα μεταδεδομένα του να παρέχονται στον τελικό χρήστη έγκαιρα και όσο το δυνατόν με μεγαλύτερη ταχύτητα, ακρίβεια και πληρότητα.

Τα περιοδικά και οι αρχειακές συλλογές ψηφιοποιήθηκαν αρχικά σε μεγάλη ανάλυση (300dpi tiff) με σκοπό την παροχή της βέλτιστης ποιότητας των άρθρων και εμπλουτίστηκαν με μια σειρά επιπρόσθετων πληροφοριών (μεταδεδομένων) σύμφωνα με το Dublin Core Metadata Schema.

Η καταλογογράφηση και η αποδελτίωση των άρθρων ιδιαίτερα, αλλά και των εγγράφων ακολούθησε τους Anglo-American Cataloguing Rules 2, ενώ η θεματική ευρετηρίαση έγινε σύμφωνα με τις θεματικές επικεφαλίδες της Βιβλιοθήκης του Κογκρέσου μεταφρασμένες από την Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος. Η καταγραφή των ονομάτων των συγγραφέων-αρθρογράφων έγινε σύμφωνα με τον κατάλογο των καθιερωμένων ονομάτων φυσικών προσώπων της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος. Ο σκοπός της επιλογής των συγκεκριμένων προτύπων ήταν να ακολουθήσει το πρόγραμμα τις διεθνείς αλλά και εθνικές τάσεις στο χώρο.

 

Τρόποι Αναζήτησης

Οι χρήστριες και οι χρήστες έχουν τη δυνατότητα να αναζητήσουν συγκεκριμένες πληροφορίες, κάνοντας συνδυασμό λέξεων και φράσεων, γρήγορα και με πολύ μεγάλη ακρίβεια μέσα από τη Βάση Δεδομένων. Η Βάση περιέχει τα άρθρα των περιοδικών και τα έγγραφα των αρχειακών συλλογών, έτσι που να μπορεί να γίνεται κοινή αναζήτηση στα περιοδικά Ο Αγώνας της Γυναίκας, Ελληνίς και στα αρχεία, αλλά να μπορεί να επιλέγεται η αναζήτηση μόνο σε ένα από τα τρία, επιλέγοντας την αντίστοιχη τιμή από τη λίστα.

Με αντίστοιχο τρόπο γίνεται και η αναζήτηση στα πεδία : Χρονολογία , Θέμα και Αρθογράφος.

Για παράδειγμα:
κάνοντας κλικ στο βελάκι του πεδίου Θέμα εμφανίζεται η λίστα των θεματικών επικεφαλίδων, που έχει προκύψει από την επεξεργασία των ψηφιοποιημένων άρθρων όλων των τευχών του περιοδικού.
Από τη λίστα αυτή επιλέγετε τη θεματική επικεφαλίδα που σας ενδιαφέρει και αυτόματα εμφανίζονται στην οθόνη σας όλα τα άρθρα που σχετίζονται με τη θεματική επικεφαλίδα που έχετε επιλέξει.

 

Λέξεις-κλειδιά

Στο πεδίο λέξεις-κλειδιά μπορείτε να πληκτρολογήσετε μία ή περισσότερες λέξεις-κλειδιά και η μηχανή αναζήτησης θα ψάξει για τυχόν καταχωρίσεις σε όλα τα πεδία των μεταδεδομένων της Βάσης Δεδομένων.
Γράφουμε με πεζά ή κεφαλαία γράμματα, με ή χωρίς τόνους. Δεν είναι απαραίτητο να πληκτρολογήσουμε ολόκληρη τη λέξη που αναζητούμε. Tο πρόγραμμα αναζητεί τη σειρά χαρακτήρων που εισάγουμε και μας δίνει τα αποτελέσματα. Eπιλέγοντας μια εγγραφή, μπορούμε να διαβάσουμε το αντίστοιχο άρθρο.

Για παράδειγμα:
αν στο πεδίο γράψετε Καζαντζ Λογοτ (γιατί δε χρειάζεται να γράψετε ολόκληρη τη λέξη κλειδί) , τότε η μηχανή αναζήτησης θα ψάξει τις συγκεκριμένες  λέξεις στα αντίστοιχα πεδία.

Επιλέγοντας το κουμπί 'καθαρισμός πεδίων', μπορείτε να ξεκινήσετε μια καινούργια αναζήτηση.

Τέλος, μπορείτε να σώσετε στον σκληρό σας δίσκο το κείμενο που σας ενδιαφέρει, όπως και να το τυπώσετε ή να το συνδυάσετε με άλλα ηλεκτρονικά κείμενα.
Ο σχεδιασμός της βάσης δεδομένων είναι φιλικός προς τον χρήστη και η αναζήτηση των πληροφοριών αποτελεί μια απλή διαδικασία.

Αλέκα Μπουτζουβή- Φωτεινή Αραβανή

 

Ομάδα έργου

Υπεύθυνη σχεδιασμού και συντονισμού του έργου: Αλέκα Μπουτζουβή , για την Επιστημονική Επιτροπή του Προγράμματος "Σπουδές Φύλου και Ισότητας στις Κοινωνικές και Πολιτικές Επιστήμες" του Παντείου Πανεπιστημίου Αθηνών.
Υπεύθυνη επεξεργασίας των ψηφιακών κειμένων: Φωτεινή Αραβανή και Ελένη Σταμπόγλη.
Υπεύθυνος σχεδιασμού Βάσης Δεδομένων: Σταύρος Κοκοσιούλης.

_____________________

(1) Για μια πληρέστερη ενημέρωση σχετικά με την ταυτότητα, τον ιδεολογικό προσανατολισμό και το περιεχόμενο των περιοδικών, το βιβλίο των Έφη Αβδελά - Αγγέλικα Ψαρρά (επιμ.), Ο φεμινισμός στην Ελλάδα του Μεσοπολέμου. Μια Ανθολογία, Αθήνα 1985. Ειδικότερα, τα άρθρα: Ελένη Βαρίκα, "Μια δημοσιογραφία στην υπηρεσία της 'γυναικείας φυλής' - Γυναικεία περιοδικά στον 19ο αιώνα", Κωστούλα Σκλαβενίτη, "Τα γυναικεία έντυπα 1908-1918" και Δήμητρα Σαμίου, "Η διεκδίκηση της ισότητας: τα φεμινιστικά έντυπα το Μεσοπόλεμο", που δημοσιεύονται στο Αφιέρωμα, Το Ελληνικό Φεμινιστικό Έντυπο, (επιμ. Βίκυ Κωτσοβέλου), Διαβάζω, τχ. 198 (14-9-88), 5-65. Βλ. επίσης, Αγγέλικα Ψαρρά, "Ελληνίς", Εγκυκλοπαίδεια του Ελληνικού Τύπου 1784-1974, Λουκία Δρούλια - Γιούλα Κουτσοπανάγου (επιμ.), Αθήνα 2008, τ. 2 (162-164).

(2) "Η Σοσιαλιστική Ζωή" : μηνιαίο όργανο του Σοσιαλιστικού Ομίλου Γυναικών (Αθήνα 1928-1935) περιοδικό που μοιράζεται τις σελίδες του ομώνυμου εντύπου, που εξέδιδε το κόμμα στο οποίο ανήκαν (Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα της Ελλάδας). Τη συντακτική Επιτροπή συγκροτούσαν δύο μέλη του Ομίλου: η Αθηνά Γαιτάνου-Γιαννιού (που θα αποχωρίσει από την Ελληνίδα) και διαδοχικά η Μαρίκα Μπότση, η Ν. Χριστοδουλοπούλου και η Αιμιλία Φοντάνα.

(3) Ηγετική φυσιογνωμία του γυναικείου κινήματος θα ιδρύσει, μαζί με άλλες γυναίκες, το 1920 το "Σύνδεσμο για τα δικαιώματα της γυναίκας", με στόχο "την καθιέρωση της ισότητας για τα δύο φύλα από πολιτική, αστική και κοινωνική άποψη". Στο πλαίσιο αυτό θα δραστηριοποιηθεί στα χρόνια 1920-1958, συμμετέχοντας σε Διεθνή Συνέδρια στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, κάνοντας ομιλίες, τις οποίες δημοσιεύει, και γράφοντας άρθρα. θα διατελέσει πρόεδρος του "Συνδέσμου" από το 1920 έως το 1959, με εξαίρεση την περίοδο 1936-1944 κατά την οποία διακόπηκε βίαια η λειτουργία του από τη Μεταξική δικτατορία.

(4) Τα μέλη του "Συνδέσμου" θα διαφωνήσουν με τη λογική της προστατευτικής νομοθεσίας υπέρ του γυναικείου φύλου, επειδή πιστεύουν ότι η πολιτική αυτή θα μπορούσε να οδηγήσει στη διαιώνιση των διακρίσεων σε βάρος των γυναικών.

(5) Συνήθως τα ανυπόγραφα κύρια άρθρα συντάσσονται από την πρόεδρο Α. Θ. και αρκετά (ως το 1932) από τη Μαρία Σβώλου (κυρίως όταν το θέμα ενέπιπτε στα ενδιαφέροντα της (εργασία, πορνεία, ψήφος).

(6) Πιστό στη λογική ενός αυστηρά ενημερωτικού Δελτίου, σε αντίθεση με άλλα γυναικεία δημοσιογραφικά εγχειρήματα της εποχής, ουδέποτε επιχείρησε να ακολουθήσει την πεπατημένη των περιοδικών ποικίλης ύλης.

(7) Η ψηφιοποίηση του περιοδικού καθιστά πλέον εφικτή τη μελέτη των φάσεων: 1964-1967 και 1979-2007.

(8) Οι συλλογές που ψηφιοποιήθηκα προέρχονται από τα Αρχεία Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας, και συγκεκριμένα από το αρχείο της ΕΔΑ. Σε αυτές περιλαμβάνονται και "Προεκλογικά φυλλάδια της ΕΔΑ για τις γυναίκες" (1961, 1963).

(9) Το Νοέμβριο του 1944 θα επαναλειτουργήσει ο "Σύνδεσμος για τα δικαιώματα της γυναίκας" με συνέπεια, λόγω της ιστορικό-πολιτικής συγκυρίας του Εμφυλίου πολέμου, τον περιορισμό των δραστηριοτήτων της σε ψηφίσματα διαμαρτυρίας όπως αυτό του 1945 για τους διωγμούς των βορειοηπειρωτών από τους Αλβανούς, αλλά και για την απαγωγή γυναικών και το παιδομάζωμα από τους αντάρτες. Το κλίμα αυτό βάζει σε δοκιμασία και τη στρατηγική της των συμμαχιών με τα αριστερά αυτή τη φορά Σωματεία που συμμετείχαν στην "Πανελλαδική Ομοσπονδία Γυναικών", στην οποία θα δεχθεί το 1946 να γίνει Πρόεδρος, και θα συμμετάσχει στο Α' Πανελλαδικό Γυναικείο Συνέδριο στην Αθήνα. Δεν θα διστάσει όμως να διαχωρίσει τη θέση της όταν διαπιστώσει ότι οι στόχοι τους δεν ταυτίζονται, και θα παραιτηθεί το Φεβρουάριο του 1947, επειδή η ΠΟΓ αντιπολιτευόταν την International Woman Suffrage Alliance (I.W.S.A.), μέλος της οποίας ήταν από την ίδρυσή του ο Σύνδεσμος.